Op 8 april 2011 keurde de Vlaamse regering het Witboek Interne Staatshervorming goed. Met deze interne staatshervorming wil de Vlaamse regering de Vlaamse bestuurlijke organisatie hervormen waarbij de versterking van de steden en gemeenten een centrale doelstelling is. De regioscreening is in dit kader een sleutelproject.

De gouverneurs hebben een coördinerende en ondersteunende rol gekregen in de regioscreening, dit vanuit hun neutrale positie op het kruispunt tussen de verschillende bestuursniveaus.

Wat is de regioscreening?

Intermediaire structuren

In het Witboek (pagina 21 en volgende) wordt vastgesteld dat er, naast de drie democratisch verkozen bestuursniveaus, honderden tussenstructuren of zogenaamde intermediaire structuren zijn ontstaan. Deze zijn, om uiteenlopende redenen, gegroeid op initiatief van de Vlaamse overheid, de provincies en de lokale besturen. Hun aantal stijgt nog steeds. Samenwerking versterkt de bestuurskracht, maar de huidige situatie zorgt ook voor problemen op diverse vlakken: tekort aan democratische controle, verkokering, gebrek aan transparantie, gebrek aan efficiëntie en een onduidelijke bevoegdheids- en taakverdeling.
 

Doel van de regioscreening

De doelstelling van de regioscreening is om de samenwerking tussen lokale besturen te versterken en te ondersteunen maar tegelijkertijd deze samenwerking op een transparante, democratische en efficiënte manier te organiseren.
 

Aanpak regioscreening

Bottom up

Essentieel voor het welslagen van de regioscreening is de opbouw van onderuit. Het is een instrument in handen van de steden en gemeenten, waarbij ik als gouverneur coördinerend en ondersteunend optreed. Via een inventarisatie zullen de steden en gemeenten vooral zelf beter in kaart kunnen brengen aan welke samenwerkingsverbanden zij participeren en, via een evaluatie, kunnen komen tot een concreet actieplan.

Stappenplan en regio-indeling

De methodiek voor de regioscreening is gebaseerd op adviezen van de Vlaamse Adviesraad voor Bestuurszaken (VLABEST) en tot stand gekomen onder de wetenschappelijke begeleiding van het Steunpunt Bestuurlijke Organisatie Vlaanderen (SBOV). Het proces zal bestaan uit drie fasen:

• fase 1 - inventarisatie van bestaande samenwerkingsverbanden (september – december 2011)
• fase 2 - evaluatie
• fase 3 - opmaak actieplan 
   

Fase 1 – Inventarisatie

De eerste fase van de regioscreening, de inventarisatie, liep van september 2011 tot januari 2012. De gemeentebesturen leverden zelf uitgebreid input voor de inventarisatie aan. Het opzet van de inventarisatieronde was bewust erg ruim. Zowel formele als minder formele samenwerkingsverbanden werden opgelijst. Het resultaat van de inventarisatie kan de gemeentebesturen helpen bij een evaluatie van hun intergemeentelijke samenwerking.

Fase 2 - Evaluatie

De evaluatiefase ging van start in maart 2013 en llep tot eind 2013. Aan de gemeentebesturen werd gevraagd om - aan de hand van een vragenlijst - een kritische zelfevaluatie te doen. Ze dienden als input voor een debat waarop alle gemeentebesturen in de provincie Antwerpen werden uitgenodigd. Om praktische redenen werden de gemeenten hiervoor in clusters ingedeeld. In de tabel hieronder vind je de verslagen en presentaties van deze debatten.

Zowel de resultaten van de vijf debatten als de individuele zelfevaluaties en de resultaten van enkele specifieke initiatieven met betrekking tot intergemeentelijke samenwerking werden gebruikt voor het syntheserapport. Het syntheserapport dat werd overgemaakt aan de minister kan je hier raadplegen.

Het globale rapport met de analyses staat op de website van de Vlaamse overheid.